საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის ინსტიტუტის თავმჯდომარე და საერთაშორისო ჯანდაცვის აღიარებული ექსპერტი, WHO-ს ექსპერტი, Relief International-ის მმართველი საბჭოს დირექტორი და გაეროს გენერალური მდივნის ყოფილი მრჩეველი პროფესორი გიორგი ფხაკაძე, რომელსაც აქვს 25 წელზე მეტი გამოცდილება ჯანდაცვის სექტორში, როგორც საქართველოში, ასევე საერთაშორისო დონეზე, სოციალურ ქსელში საზოგადოებას პერიოდულად უზიარებს სასარგებლო რჩევებს.
ამჯერად იგი ახალ პოსტს აქვეყნებს, სადაც კრაზანაზე „სამკაულა“ წერს და ამბობს, რომ აღნიშნულმა მცირე მწერმა დაბერება „დააპაუზა”:
„მცირე მწერი, რომელმაც დაბერება „დააპაუზა” და ჩვენთვის ახალ გზას ხსნის?
ბევრი ფიქრობს, რომ დაბერება შეუქცევადი პროცესია, მაგრამ მეცნიერებმა ახლა აღმოაჩინეს მწერი, რომელიც ამ მოსაზრებას სერიოზულად ამხელს. ბრიტანეთის ლეესტერის უნივერსიტეტის მკვლევრებმა დაადგინეს, რომ ერთ პატარა, ფერად მწერს — Nasonia vitripennis, იგივე „სამკაულა კრაზანა” შეუძლია შეანელოს საკუთარი ბიოლოგიური დაბერება და ეს არ ხდება მხოლოდ ახალგაზრდულ ასაკში, არამედ უკვე ზრდასრულობაშიც.
როგორ ახერხებს მწერი დაბერების შეჩერებას?
სამკაულა კრაზანამ გამოიყენა ბუნების განსაკუთრებული სტრატეგია — დიაპაუზა. ეს მდგომარეობა, რომელიც გამოწვეულია გარემო ფაქტორებით (მაგალითად, სიცივე და სინათლის ნაკლებობა), თითქოს აჩერებს ორგანიზმის „ბიოლოგიურ საათს”.
მეცნიერებმა დაადგინეს:
• დიაპაუზის შემდეგ კრაზანის ზრდასრული სიცოცხლის ხანგრძლივობა მესამედით იზრდება.
• მისი ეპიგენეტიკური საათი — ბიოლოგიური ასაკის უჯრედულ დონეზე საზომი მოლეკულური მარკერი — თითქმის 30%-ით ნელდება.
ეს ნიშნავს, რომ ბავშვობის სტადიის მართვა პირდაპირ მოქმედებს იმაზე, რამდენად სწრაფად დავბერდებით.
რატომ არის ეს მნიშვნელოვანი ადამიანებისთვის?
ეს არ არის უბრალოდ მწერის უნიკალური თვისება. მეცნიერებმა დაადგინეს, რომ Nasonia vitripennis იზიარებს ადამიანთან საერთო დაბერების ბიოლოგიურ მექანიზმებს, მათ შორის:
• ინსულინის სიგნალიზაციის გზებს;
• ნუტრიენტების აღქმის და გამოყენების რეგულაციას.
ამიტომ, ეს პატარა მწერი შესაძლოა გახდეს ახალი საკვლევი მოდელი ადამიანის სიცოცხლის გახანგრძლივების კვლევებში.
რას გვიჩვენებს ეს აღმოჩენა?
• დაბერება შეიძლება იყოს მართული და არა მხოლოდ მექანიკურად განსაზღვრული.
• განვითარების გარკვეული ეტაპების მართვით შესაძლებელია სიცოცხლის გახანგრძლივება და ჯანმრთელობის შენარჩუნება.
• ბიოლოგიური ასაკის შენელება შეიძლება გახდეს სამედიცინო ჩარევის რეალური მიზანი.
ხშირად დასმული კითხვები:
შესაძლებელია თუ არა ადამიანის დაბერების შეჩერება იგივე მეთოდით?
ამ ეტაპზე არა, მაგრამ მექანიზმების შესწავლა შეიძლება საფუძველი გახდეს ახალი თერაპიების განვითარებისთვის.
არის ეს გენეტიკური თუ გარემოზე დამოკიდებული?
დიაპაუზა გარემოს სიგნალებით (სიცივე, სინათლის ციკლი) ირთვება, მაგრამ მისი ეფექტი გენეტიკურ პროცესებზეც მოქმედებს.
რამდენად რეალურია ასეთი მეთოდის გამოყენება მომავალში?
თუ მივაღწევთ უსაფრთხო გზას მსგავსი მოლეკულური გზების ასამოქმედებლად, ეს შეიძლება გახდეს დაბერების მედიცინის მნიშვნელოვანი ნაწილი“, - წერს გიორგი ფხაკაძე.
ასევე დაგაინტერესებთ:
⭕„იდეალური, შეუდარებელი...“ - შორენა ბეგაშვილი ლას-ვეგასს იპყრობს
