საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის ინსტიტუტის თავმჯდომარე და საერთაშორისო ჯანდაცვის აღიარებული ექსპერტი, WHO-ს ექსპერტი, Relief International-ის მმართველი საბჭოს დირექტორი და გაეროს გენერალური მდივნის ყოფილი მრჩეველი პროფესორი გიორგი ფხაკაძე, რომელსაც აქვს 25 წელზე მეტი გამოცდილება ჯანდაცვის სექტორში, როგორც საქართველოში, ასევე საერთაშორისო დონეზე, სოციალურ ქსელში საზოგადოებას პერიოდულად უზიარებს სასარგებლო რჩევებს.
ამჯერად იგი ახალ პოსტს აქვეყნებს, სადაც საკვებ დანამატებსა და მის უარყოფით მხარეებზე წერს:
„დღეს უკვე ზრდასრული მოსახლეობის ნახევარზე მეტი ყოველდღიურად იღებს სხვადასხვა საკვებ დანამატს – ზოგჯერ უკეთესი განწყობისთვის, ზოგჯერ – იმუნიტეტის გასაძლიერებლად ან გრძელვადიანი ახალგაზრდობისთვის. თუმცა ახალი კვლევები მოწმობს, რომ დანამატების უკონტროლო გამოყენება რეალურად შეიძლება საფრთხის შემცველი იყოს ჩვენი ჯანმრთელობისთვის – განსაკუთრებით ღვიძლისთვის.
რატომ გაიზარდა რისკები?
• ბოლო წლებში საკვები დანამატების ბაზარმა რეკორდულ მაჩვენებელს მიაღწია: მილიონობით ადამიანი მთელი მსოფლიოდან ყოველდღიურად ყიდულობს ვიტამინებს, მცენარეულ ექსტრაქტებსა თუ „ჯადოსნურ“ ფხვნილებს, რომლებიც ხშირად შეუმოწმებელია.
• ახალი კვლევები და ექიმების დაკვირვებები მიუთითებს, რომ სწორედ დანამატების მიღებას უკავშირდება ღვიძლის დაზიანების, ჰეპატიტის და სხვა გართულებების შემთხვევების მკვეთრი ზრდა.
რომელი დანამატებია განსაკუთრებით საშიში?
• ყველაზე ხშირად ღვიძლის დაზიანებას იწვევს მწვანე ჩაის ექსტრაქტი, აშვაგანდა, წითელი საფუარის ბრინჯი და სხვა ეგზოტიკური მცენარეები, რომლებიც ხშირად დიდი დოზით ან სხვა ნივთიერებებთან ერთად მიიღება.
• პრობლემას ხშირად იწვევს პროდუქტების არასწორი ეტიკეტირება, დამალული შემადგენლობა და წარმოების არასაკმარისი კონტროლი.
სტატისტიკა და რისკები
• აშშ-ში ბოლო ათწლეულის განმავლობაში ღვიძლის სერიოზული დაზიანებით დაავადებულ პაციენტთა 20%-ზე მეტი იღებდა რომელიმე საკვებ დანამატს.
• მხოლოდ 2022 წელს აშშ-ში დაფიქსირდა 1000-ზე მეტი შემთხვევა, როდესაც პაციენტი დანამატით გამოწვეული ჰეპატიტის გამო ლივერის ტრანსპლანტაციის მოლოდინში აღმოჩნდა.
• კვლევები აჩვენებს, რომ განსაკუთრებით მაღალი რისკი აქვთ ქალებს, 50 წელს ზემოთ და იმ ადამიანებს, რომლებიც 3-ზე მეტ დანამატს იღებენ პარალელურად.
მთავარი შეცდომები და საფრთხეები
• FDA (ამერიკის სურსათისა და მედიკამენტების ადმინისტრაცია) დანამატების უსაფრთხოებას მედიკამენტებზე ნაკლებად აკონტროლებს, რის გამოც ბაზარზე ხშირად ხვდება დაბინძურებული ან არასწორად წარდგენილი პროდუქტი.
• ხშირია შემთხვევები, როდესაც მომხმარებელი წამლების, მცენარეული პროდუქტებისა და დანამატების კომბინაციით უარეს მდგომარეობაში ვარდება – ღვიძლის, თირკმელებისა და გულ-სისხლძარღვთა სისტემის დაზიანებებით.
• კვების ზოგიერთი დანამატის მაღალ დოზებში მიღებამ შეიძლება გამოიწვიოს მოწამვლა, არტერიული წნევის მატება, თირკმელების უკმარისობა, გულ-სისხლძარღვთა ავარია და სხვა გართულებები.
ასე რომ, რა უნდა გავითვალისწინოთ?
• არასოდეს ჩაანაცვლოთ ჯანმრთელი კვება და აქტიური ცხოვრების წესი მხოლოდ დანამატებით.
• ყოველთვის აირჩიეთ სანდო მწარმოებლები და შეამოწმეთ პროდუქტების შემადგენლობა.
• გაიარეთ კონსულტაცია ექიმთან ან ფარმაცევტთან განსაკუთრებით იმ შემთხვევაში, თუ უკვე იღებთ სხვა წამლებს.
• წაიკითხეთ უახლესი რეკომენდაციები და კვლევები – ზოგიერთი დანამატი მართლაც საჭიროა (მაგალითად, ფოლიუმის მჟავა ორსულობისას ან ომეგა-3 ცხიმოვანი მჟავები გულის ჯანმრთელობისთვის), მაგრამ უმეტესობა – ეფექტიანად არ არის დამტკიცებული.
და მთავარია – სინამდვილეში ჯანმრთელობა იწყება ბალანსირებული კვებით, ზომიერი ფიზიკური აქტივობითა და მენტალური სიმშვიდით, არა კი „ჯადოსნური“ აბებით!
წყარო:
დანამატების ბაზარი რეალურ საფრთხედ იქცა საზოგადოებისთვის, რადგან ინფორმაცია და კონტროლი ჯერ კიდევ არასაკმარისია. არაერთხელ მინახავს პაციენტები, რომლებსაც უბრალოდ „ჯანმრთელობისთვის“ დანამატების მიღება – სერიოზულ დაავადებამდე მიუყვანიათ. გაითვალისწინეთ – ჯანმრთელობის დაცვის საუკეთესო გზა მეცნიერებაზე დაფუძნებული კვებაა, არა – გადამეტებული დანამატები!“, - წერს გიორგი ფხაკაძე.
⭕ ასევე დაგაინტერესებთ:
🎥 როდის არის კუნთების სისუსტე ბავშვებში საყურადღებო? - სპეციალისტის განმარტება
⭕შოთა არველაძე - „შევთანხმდით, რომ „ლეგენდების სერიის“ შემდეგი სტუმარი მადრიდის „რეალი“ იქნება“
⭕„ღმერთმა დალოცოს მისგანვე დაბადებული სიცოცხლის იდუმალი მოგზაურობა...“ - რას წერს გია მურღულია?
